Pneumokokken, wat is het?
Pneumokokken zijn bacteriën. Iedereen kan de bacterie in de neusholte bij zich dragen zonder er ziek van te zijn. Door niezen en hoesten komt de bacterie in de lucht en kan zo anderen besmetten(1).
Pneumokokkenziekte is de verzamelnaam van een aantal ziekten die je van pneumokokken kan krijgen, zoals longontsteking, oorontstekingen en hersenvliesontsteking.
Vooral risicogroepen, zoals mensen vanaf 60 jaar, chronische longpatiënten (COPD), jonge kinderen en mensen met een minder goed werkend immuunsysteem, zijn vatbaar.
In Nederland worden jaarlijks ongeveer 6.000 mensen in een ziekenhuis opgenomen met een pneumokokkenziekte. Jaarlijks sterven hiervan 900 mensen(2).
Symptomen van Pneumokokkenziektes
De symptomen van een pneumokokkeninfectie kunnen variëren afhankelijk van het type en de ernst van de infectie(3).
Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Koorts, hoesten, kortademigheid en pijn op de borst kunnen duiden op een longontsteking;
- Oorpijn, gehoorverlies en soms vloeistof die uit het oor komt kunnen duiden op een oorontsteking;
- Ernstige hoofdpijn, stijve nek, koorts en verwardheid kunnen duiden op een hersenvliesontsteking.
Risicogroepen
Sommige groepen lopen een groter risico op ernstige pneumokokkeninfecties:
- Mensen van 60 jaar en ouder:
Naarmate we ouder worden en ons afweersysteem minder goed begint te werken, neemt de kans op infecties toe.
Alle personen in deze leeftijdscategorie worden door hun huisarts uitgenodigd om langs te komen voor vaccinatie(4). - Medische risicogroepen:
Mensen zonder milt of met een minder goed werkende milt (bvb. met sikkelcelziekte), een cochleair implantaat, lekkage van hersenvocht of een minder goed werkend afweersysteem(5). Ook mensen met een chronische longaandoening, zoals COPD, zijn extra vatbaar. Zij worden uitgenodigd door hun behandelend geneesheer of kunnen de vaccinatie op aanvraag krijgen. - Baby’s:
Hun afweersysteem is nog in ontwikkeling en daardoor zijn ze gevoeliger voor infecties. Baby’s worden uitgenodigd voor vaccinatie via het Rijksvaccinatieprogramma in het eerste levensjaar. Door deze vaccinatie zijn zij beschermd maar wordt ook de verspreiding van de ziekte ingeperkt(6).
Preventie en Vaccinatie
De beste manier om jezelf te beschermen tegen pneumokokkeninfecties is vaccinatie.
In het najaar van 2024 ontvangen mensen van 60 tot en met 63 jaar (geboren vanaf 1-1-1961 tot en met 31-12-1964) een automatische uitnodiging voor een gratis pneumokokkenprik(7).
De prik heeft weinig bijwerkingen, is gratis en u wordt uitgenodigd door uw huisarts als u aan de beurt bent. U kunt de prik ook zonder problemen tegelijk krijgen met de jaarlijkse griepprik(8).
Na ongeveer twee weken geeft de pneumokokkenprik u de nodige bescherming. U bent dan beschermd voor vijf jaar.
Het vaccin dat u zal worden toegediend is Pneumovax 23, PPV23, oftewel het pneumokokkenpolysacharide vaccin.
Het PPV23-vaccin is reeds sinds 1983 op de markt en wordt al jaren gebruikt.
Hierdoor is er al veel ervaring met de pneumokokkenprik.
Vanaf 2025 worden mensen van 60 jaar en ouder uitgenodigd voor een herhaling van de vaccinatie tegen pneumokokken. Ze krijgen dan een vaccin aangeboden dat niet elke 5 jaar moet worden herhaald.
Uiteraard wordt elk vaccin uitgebreid getest op veiligheid volgens strenge internationale eisen(8).
Conclusie
Het is van groot belang om bewust te zijn van het risico van pneumokokken en de beschikbare vaccinatie- en preventiemaatregelen. Vaccinatie speelt een cruciale rol in het beschermen van risicogroepen tegen de ernstige gevolgen van pneumokokkeninfecties. Raadpleeg je huisarts voor meer informatie over de pneumokokkenvaccinatie en hoe je jezelf kunt beschermen.
Bronvermeldingen
(1) RIVM. Wat is pneumokokken? Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.rivm.nl/pneumokokken
(2) RIVM. Hoe werkt de pneumokokkenprik? Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenprik/hoe-werkt-de-prik
(3) RIVM. Pneumokokkenziekte. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op:, https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenziekte
(4) RIVM. Achtergrondinformatie over de pneumokokkenprik. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenprik/achtergrondinformatie
(5) RIVM. Pneumokokkenprik en medische risicogroepen. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenprik-medische-risicogroepen
(6) Rijksvaccinatieprogramma. Vaccinaties tegen pneumokokken. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://rijksvaccinatieprogramma.nl/vaccinaties/pneumokokken
(7) RIVM. Automatische uitnodiging voor de pneumokokkenprik. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.rivm.nl/pneumokokken/pneumokokkenprik
(8) Thuisarts.nl. Prik tegen pneumokokken. Geraadpleegd op 09/08/2024. Beschikbaar op: https://www.thuisarts.nl/prik-tegen-pneumokokken
